نوسانات نرخ ارز چه تاثیری بر استارتاپ‌ها دارد؟

نوسانات نرخ ارز کار بسیاری از شرکت‌ها و حتی استارتاپ‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. تجارت‌نیوز در گزارشی آثار نوسانات ارزی بر جنبه‌های متفاوت اقتصاد کارآفرینی را به همراه شاهرخ عباس‌زاده، یکی از کارشناسان حوزه کسب‌و‌کار مورد بررسی و ارزیابی قرار داد. شاهرخ عباس‌زاده، کارآفرین برنامه پایش، موسس و مدیرعامل گروه دیلمان است.

عباس‌زاده صحبت‌هایش را با اشاره به تاثیرگذاری همه جانبه اثرات نوسانات ارزی شروع می‌کند: نوسان قیمت ارز تاثیرگذاری همه‌جانبه و غیرقابل انکاری بر سود یا زیان شرکت‌ها و کسب‌وکارهای مختلف دارد. اما میزان این تاثیرگذاری در حوزه‌های مختلف کسب‌وکار، متفاوت است و بسته به ماهیت فعالیت اقتصادی مجموعه‌ها و وابستگی آنها به منابع ارزی قابل بررسی است.

اثرات سودآور

عباس‌زاده با طرح مثالی صحبت‌هایش را ادامه می‌دهد: به عنوان مثال در شرکت‌های صادرات‌محور، افزایش نرخ ارز خارجی معمولا اثرات مثبت در پی دارد. بر این اساس با رشد نرخ ارز به ویژه دلار، محصولات تولیدی با قیمت بالاتری به فروش رفته و سودآوری بیشتری نصیب شرکت‌های صادرکننده می‌شود. البته میزان تاثیر‌پذیری این شرکت‌ها از افزایش نرخ ارز، بسته به نوع فعالیت و وابستگی آنها به ارز  خارجی متفاوت است و چنانچه شرکتی برای تولید محصول صادراتی خود به میزان بیشتری نیازمند مواد اولیه خارجی باشد، اثر مثبت افزایش نرخ ارز بر سودآوری آن کاهش چشم‌گیری خواهد داشت.

وی اضافه می‌کند: شرکت‌های فعال در حوزه پتروشیمی‌، فلزی‌، معدنی‌، پالایشی‌ و شرکت‌های تولیدکننده سیمان از جمله شرکت‌هایی هستند که می‌توانند با افزایش نرخ ارز به‌دلیل فروش دلاری محصولاتشان سودآورتر ‌شوند. این در حالی‌ است که تشدید نوسانات ارز و دخالت‌های تنظیم بازار دولتی با ایجاد ابهام در شرایط قیمتی و عدم امکان پیش‌بینی سود، حتی سرمایه‌گذاری در این حوزه را نیز ریسک‌پذیر کرده و کاهش می‌دهد.

اثرات مخرب

عباس‌زاده در ارتباط با اثرات مخرب نوسانات ارز بر کار شرکت‌هایی که حول محور صادرات نمی‌چرخند، ادامه می‌دهد: در مقابل نوسانات ارزی برای شرکت‌هایی که فروش دلاری ندارند و صادرات‌محور نیستند، اثرات مخربی دارد. در صورتی که یک بنگاه اقتصادی برای تامین مواد اولیه، خرید تجهیزات و تکنولوژی تولید از تقاضاکنندگان ارز باشد، افزایش قیمت دلار می‌تواند برنامه‌های تولیدی این شرکت‌ را دستخوش تغییرات عمده کرده و بهای تمام‌شده محصولات تولیدی آن را به‌شدت افزایش دهد. شرکت‌هایی که مواد اولیه خود را با ارز خارجی تهیه می‌کنند و در مقابل فروش صادراتی چندانی ندارند، مانند شرکت‌ها و استارتاپ‌‌های گروه صنایع غذایی، شرکت‌های دارویی و تولیدکنندگان خودرو، در شرایط افزایش نرخ ارز در تامین منابع مالی خود دچار مشکلات جدی خواهند شد و هزینه‌های آنها در مدار صعودی قرار می‌گیرد.

مدیر شرکت دیلمان اضافه می‌کند: این شرکت‌ها اغلب بخشی از ارز مورد نیاز را به صورت مبادله‌ای دریافت کرده و بخش دیگری را در بازار آزاد تهیه می‌کنند. این در حالی است که در شرایط نوسانی شدید و اعمال سیاست تک‌نرخی ارز، تامین منابع ارزی در بازار آزاد حتی به فرض موجود بودن منابع ریالی برای شرکت‌ها با مشکلات فراوانی روبه‌رو خواهد بود.

کسب‌وکارهای اینترنتی و مشکلات کلیشه‌ای اقتصادی

به اعتقاد عباس‌زاده اثرات نوسانات ارز در مورد شرکت‌های خدمات اینترنتی شرایط کمی متفاوت است. وی توضیح می‌دهد: در ماه‌های اخیر کسب‌و‌کارهای اینترنتی بارها با مشکلات کلیشه‌ای در راستای محور معضلات اقتصادی روبه‌رو بوده‌اند. به عنوان نمونه استارتاپ‌ها برای فعالیت‌های خود به سرویس‌های مشخصی نیازمندند. از آن جمله می‌توان به سرویس‌های «ایمیل مارکتینگ» و «موبایل پوش نوتیفیکیشن» اشاره کرد. ارائه‌کنندگان خدمات اصلی در چارچوب این سرویس‌ها را شرکت‌ها و برندهای آمریکایی تشکیل می‌دهند. از این رو تغییر و نوسان در بازار ارز بر دادوستد استارتاپ‌های داخلی با شرکت‌های بین‌المللی از این دست اثرگذار بوده است.

عباس‌زاده در توضیح بیشتر این مبحث می‌گوید: در برخی موارد استارتاپ‌ها ناچارند سرویس‌های مورد نیاز خود را با رقمی دقیقا دو برابر قیمت چند ماه قبل، از سرویس‌دهنده آمریکایی یا شرکتی که خرید و فروش‌های خود را با محوریت دلار انجام می‌دهد، دریافت کنند. این نوسانات و تغییرات در قیمت که موجب تنش در بازارهای داخلی شده است، مفهومی جدا از محدودیت‌هایی چون تحریم و ممنوعیت مبادله و معامله با شرکت‌های ایرانی است.

وی تصریح می‌کند: کمپانی‌ها ناچار به محاسبه ROI یا محاسبه «بازده سرمایه‌گذاری» هستند. با افزایش و جابه‌جایی در قیمت دلار و ارز، محاسبه نرخ بازگشت سرمایه تغییر خواهد کرد. یعنی با بالا رفتن هزینه‌های جاری شرکت، تمام معادلات صورت‌گرفته بر هم خواهد خورد. در چنین شرایطی استارتاپ‌ها ناچار به تغییر رویکردند. یکی از این روش‌ها تغییر ارز مقصد خواهد بود اما با وضعیت کنونی رجوع به کمپانی‌های حاضر در اروپا به دلیل کار با یورو وضعیت بدتری برای کسب‌وکارهای نوپا ایجاد خواهند کرد.

عباس‌زاده در انتها با اشاره به اینکه راه‌هایی برای مقاومت در مقابل اثرات مخرب نوسانات ارز وجود دارد، می‌گوید: به اعتقاد من ایران و ایرانی یا راهی خواهد یافت یا راهی خواهد ساخت. از جمله راهکارهای عملیاتی اتصال به سرورهای روسی است و مبادلات با کشورهای cis. در هر صورت مطمئن هستم با تلاش هم‌وطنان کشورم از این آزمون سخت هم خواهیم گذشت. چرا که ایرانیان از سخت‌کوش‎ترین و باهوش‌ترین نژادهای جهان هستی هستند.